Scam Là Gì? Các Loại Scam Hay Gặp Và Cách Phòng Tránh Scam

Scam là một thuật ngữ không còn quá xa lạ đối với chúng ta. Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều người chưa biết Scam là gì, có những loại nào và cách phòng tránh ra sao? Solife sẽ giúp bạn hiểu hơn về thuật ngữ này và hơn hết là cách phòng tránh Scam hiệu quả nhất.

1. Scam là gì?

Scam là một thuật ngữ tiếng Anh và dịch ra tiếng Việt có nghĩa là “lừa đảo”. Chúng dùng để chỉ các tổ chức, cá nhân thực hiện các hành vi, thủ thuật không trung thực dưới nhiều hình thức nhằm chiếm đoạt bất chính tài sản và thông tin cá nhân của người khác

Scam có thể diễn ra trên nhiều thiết bị khác nhau như điện thoại di động, máy tính, và tablet. Nó thường xuất hiện trên internet hoặc thông qua các kênh và công cụ truy cập mạng khác. Mục tiêu của scam là xâm phạm thông tin cá nhân và lấy cắp tài sản của người khác với những mưu đồ bất chính hoặc trục lợi. Các hình thức lừa đảo ngày càng trở nên tinh vi hơn, điều này làm cho người dùng khó phát hiện kịch bản gian lận đang diễn ra.

2. Scammer là gì?

Scammer là thuật ngữ để chỉ cá nhân hoặc tổ chức thực hiện các hành vi lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác. Những kẻ này tổ chức mạng lưới hoạt động rộng, bao gồm cả trong và ngoài nước. Họ khai thác tối đa các mạng viễn thông và kết nối Internet toàn cầu để dễ dàng triển khai các chiêu trò lừa đảo của mình.

3. Các loại Scam phổ biến thường gặp trên mạng

Hiện tại, Scam được chia làm hai hành vi chính là trực tuyến (online) và trực tiếp (offline). Chi tiết về hai hình thức trên sẽ được diễn giải chi tiết ngay dưới này.

3.1. Scam online

Lừa đảo online hay Scam Online là hình thức mà chúng ta thường xuyên nhìn thấy nhất trên mạng. Dưới đây là một số hành vi lừa đảo quen thuộc:

Thông qua email

Lừa đảo qua email là một hành vi khó phát hiện. Thông thường, các cá nhân hoặc tổ chức gian lận sẽ sử dụng email để gửi tin nhắn đến nạn nhân, trong đó yêu cầu bạn tiết lộ thông tin cá nhân, như xác thực tài khoản ngân hàng, mặc dù bạn không có yêu cầu hoặc cần thực hiện bất kỳ thao tác xác thực nào.

Cùng với đó là các địa chỉ email giả mạo như: noreply@vietcombank, noreply@paypal,… Nếu bạn nhận được các email có những đặc điểm này, hãy ngay lập tức liên hệ đường dây nóng của ngân hàng hoặc dịch vụ ví điện tử mà bạn đã đăng ký để xác minh và báo cáo hành vi đáng ngờ.

Hack tài khoản Facebook

Facebook là một trong những mạng xã hội phổ biến nhất và được nhiều người sử dụng hiện nay. Điều này cũng làm cho nó trở thành “miếng mồi” hấp dẫn mà các kẻ lừa đảo đặc biệt quan tâm.

Chúng sẽ sử dụng những phương pháp tinh vi để xâm nhập vào tài khoản Facebook của nạn nhân. Sau đó, họ sẽ sử dụng tài khoản này để gửi tin nhắn qua Messenger chứa các đường link độc hại hoặc tạo ra nhiều cớ để xây dựng lòng tin, rồi yêu cầu vay tiền, yêu cầu gửi tiền vào tài khoản không rõ nguồn gốc và chiếm đoạt số tiền đó. Đây là một trong những hình thức lừa đảo phổ biến và ngày càng trở nên phức tạp trên Facebook đến thời điểm hiện tại.

Tạo website giả mạo

Trong phương thức này, kẻ lừa đảo thường tạo ra một website giả mạo, giống hệt website thật. Sau đó, họ sẽ thực hiện các biện pháp tối ưu hóa SEO để đẩy thứ hạng của trang web giả lên top đầu trong kết quả tìm kiếm của Google. Nếu người dùng không cẩn thận và không kiểm tra kỹ, có thể họ sẽ đăng nhập vào tài khoản của mình trên trang web giả mạo thay vì trang web thật. Lúc này, thông tin đăng nhập của người dùng đã bị lưu lại và tất cả dữ liệu quý giá có trong tài khoản đã bị kẻ lừa đảo đánh cắp.

Mạo danh người dùng hoặc thương hiệu

Trong tình huống này, các cá nhân hoặc tổ chức lừa đảo thường tạo ra những tài khoản mạng xã hội giả mạo, giả danh các thương hiệu nổi tiếng (thường là sử dụng tên của các hãng). Nếu người dùng không lưu ý đến những điểm này, khả năng rơi vào bẫy lừa là rất cao.

Bán hàng online không đúng với những gì đăng tải

Bán hàng online là một trong những phương thức ngày càng phổ biến và mang lại nhiều tiện ích cho cả người bán và người mua. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến nhiều hệ lụy trong tương lai. Một biểu hiện rõ ràng là người bán thường sử dụng hình ảnh không chính xác cho sản phẩm, đồ hàng không đảm bảo chất lượng hoặc không khớp với thực tế. Vì vậy, để tránh nhận hàng không đúng như mong đợi, bạn nên tham khảo và hỏi ý kiến từ những người đã mua sản phẩm trước đó.

Lừa đảo quyên góp những quỹ từ thiện

Khi lướt newfeed Facebook, chắc hẳn bạn thường bắt gặp những hình ảnh gặp hoàn cảnh khó khăn, ốm đau, bệnh tật,… Và khi lướt xuống dưới, ta lại thấy số tài khoản ngân hàng kêu gọi các mạnh thường quân hay dân mạng thương tình giúp đỡ.

Thế nhưng, khi gặp trường hợp này bạn cũng nên check kỹ lại các thông tin trên liệu có đúng hay không nhé. Bởi rất có thể đây là hình thức lừa đảo lợi dụng tâm lý của người xem để nhận sự giúp đỡ.

Scam catfish

Scam catfish cũng là một phương thức lừa đảo không mấy xa lạ với chúng ta. Đa số chúng thường xuất hiện dưới dạng các ứng dụng hẹn hò, nghĩa là mọi danh tính, hình ảnh của đối phương chưa chắc là thông tin thực. Ngay trên này, các đối tượng lừa đảo sẽ tự xây cho mình một hình tượng hoàn hảo để nạn nhân tin tưởng và rơi vào bẫy.

Scam đấu giá

Là một phương thức lừa đảo sử dụng website đấu giá trực tuyến không có thực, chẳng hạn như ebay. Kẻ lừa đảo sẽ tạo ra một cuộc đấu giá sản phẩm không có thực nhằm mục đích lừa người dùng phải đặt cọc trước thì mới có cơ hội sở hữu. Đương nhiên nếu mắc bẫy, bạn sẽ vừa mất tiền và không nhận được bất kỳ sản phẩm nào.

Scam 419

Scam 419 (tên gọi khác là lừa đảo Nigeria) là một hình thức mới lạ và rất ít người biết đến chúng. Lừa đảo 419 sẽ gửi email, fax đến người nhận thông báo rằng họ đã trúng xổ số với tổng giải thưởng có giá trị vô cùng lớn.

Sau đó, họ yêu cầu bạn phải gửi một khoản tiền nhỏ làm vốn để có thể rút được số tiền lớn đó từ tài khoản. Đồng thời số tiền sẽ được gửi tới một tài khoản khác và đòi hỏi bạn phải cấp toàn bộ thông tin về tài khoản và ngân hàng mà bạn dùng.

Thế nhưng thực tế, những thông tin trên sẽ được dùng để chống lại tài khoản của bạn. Lừa đảo 419 cũng yêu cầu quá trình giao dịch diễn ra trong bí mật và không được để bất kỳ ai biết đến.

Scam làm khảo sát online

Đây là một hình thức lừa đảo khá quen thuộc đối với chúng ta. Thông thường, họ sẽ gửi một mẫu khảo sát đến và bạn chỉ cần điền là xong. Quà tặng dành cho những người tham gia có thể là tiền mặt hay phiếu quà tặng giảm giá, ưu đãi,…

Mục đích của việc này là lấy được thông tin nhân khẩu học của người dùng. Các kẻ lừa đảo có thể dùng để gửi thư rác hay bán cho các nhà tiếp thị khác. Đương nhiên bạn cũng chẳng nhận được bất kì lợi ích nào cả.

Scam việc làm trên mạng

Ngày nay, nhu cầu tìm việc làm của người dùng ngày càng gia tăng. Đây cũng là cơ hội để các kẻ lừa đảo tận dụng sơ hở để gửi email, tin nhắn đính kèm số tài khoản cụ thể. Người cần việc khi gửi tiền vào số tài khoản này sẽ nhận được công việc mới với mức lương khủng. Tuy vậy, sự thực là bạn sẽ mất luôn số tiền đó và không nhận được bất kì công việc nào.

Scam bằng cuộc gọi lạnh 

Scam bằng cuộc gọi lạnh là một hình thức phổ biến.Trong trường hợp này, các scammer sẽ giả mạo thành nhân viên hỗ trợ kỹ thuật từ các hãng nổi tiếng như Dell, Asus,… Họ sẽ giả vờ hỏi thăm và yêu cầu người dùng kết nối từ xa để kiểm tra và khắc phục sự cố trên máy tính. Tuy nhiên, thực tế chúng đang tìm cách lợi dụng lỗ hổng này để đánh cắp thông tin và dữ liệu của bạn, sau đó đem đi bán và thu lợi.

3.2. Scam offline

Trước khi lừa đảo online xuất hiện, scam offline là một hình thức phổ biến. Kẻ lừa đảo hay tổ chức sẽ giả mạo các nhà đầu tư uy tín để lừa đảo và bẫy các con mồi chuyển tiền cho họ. Sau khi nhận được tiền, họ sẽ biến mất mà không để lại bất kỳ dấu vết nào.

4. Cách để nhận ra được một Scam

Để nhận biết được Scam thì cần những dấu hiệu nào? Cùng khám phá ngay đáp án dưới này.

4.1. Scam online

Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết lừa đảo online:

• Nhận được lời mời hoặc quyền lợi quá hấp dẫn như kêu gọi đầu tư với vốn ít mà lợi nhuận cao, quà tặng trúng thưởng lớn,..
• Nhận email yêu cầu xác nhận thông tin, nội dung,… với câu từ sai ngữ pháp, chính tả hoặc địa chỉ giống với email thật của một công ty.
• Nhận tin nhắn hay cuộc gọi yêu cầu cung cấp mã OTP ngân hàng, thông tin cá nhân,…
• Nhận một đường link từ một tài khoản lạ qua email, tin nhắn Facebook, tin nhắn thường, hoặc từ một người quen, cần kiểm tra kỹ lại để tránh bị hack hoặc giả mạo.
• Nhận tin nhắn hay cuộc gọi từ đối tượng giả mạo với nội dung bạn đã vi phạm và yêu cầu xử phạt hoặc bắt giữ, trong khi bạn không vi phạm bất kỳ điều gì.

4.2. Scam offline

Để nhận biết được đâu là lừa đảo offline thì phải tốn kha khá thời gian tiếp xúc thì bạn mới nhận ra được. Thông thường, những kẻ lừa đảo này sẽ có sự đầu tư khá công phu, xuất hiện với vẻ ngoài bắt mắt, thu hút. Đi kèm với phong cách nói chuyện cực kỳ chuyên nghiệp nhằm lấy được thiện cảm và niềm tin từ “con mồi”.’

Đương nhiên, tiếp đến họ sẽ bịa ra lí do thu hút bạn đầu tư hoặc cho vay tiền. Sau đó, những kẻ lừa đảo này sẽ nhận được tiền và chuồn mất.

5. Cách phòng tránh những vụ Scam cho bạn

Dưới đây là những cách phòng tránh các vụ scam cực kỳ hữu ích dành cho bạn:

• Kiểm tra độ uy tín của website trước khi đăng nhập để đảm bảo an toàn thông tin cá nhân.
• Tham khảo đánh giá và phản hồi từ khách hàng trước đó khi mua hàng online. Đánh giá cao và phản hồi tích cực là một tín hiệu tích cực.
• Mua hàng từ những chỗ được đánh giá cao và uy tín bởi cộng đồng mạng và các trang đánh giá, Review.
• Cài đặt nhiều lớp bảo mật cho tài khoản của bạn để tránh bị hack.
• Nếu nhận được cuộc gọi hoặc tin nhắn mượn tiền, hãy gọi điện thoại xác nhận trước và không nhấn vào đường link lạ.
• Khi giao dịch với người khác, hãy tìm người thứ ba uy tín để làm trung gian.
• Không chia sẻ mã OTP và không cung cấp thông tin, tài khoản hoặc mật khẩu cho bất kỳ ai.

6. Trở thành 1 người dùng internet thông minh để tránh bị Scam

Để trở thành một người dùng internet thông minh và tránh bị Scam, hãy tuân thủ theo một số lưu ý sau đây:

• Không giao dịch với người lạ: Luôn tìm một cá nhân hoặc đơn vị trung gian đáng tin cậy để kiểm soát quá trình giao dịch.
• Khi login vào một trang web lạ: Hãy quan sát tên miền và xác minh độ tin cậy của trang web đó trước khi đăng nhập hoặc cung cấp thông tin cá nhân.
• Khi mua sắm online: Kiểm tra các đánh giá và phần bình luận của khách hàng trước đó để đánh giá chất lượng sản phẩm và uy tín của người bán.

7. Giải đáp những thắc mắc hay gặp liên quan

Dưới đây là giải đáp những thắc mắc liên quan đến Scam mà bạn cần biết.

8. Tổng kết

Scam là gì và có mấy loại thường gặp, cách nhận ra và phòng tránh chuẩn nhất đã được Solife bật mí phía trên, hy vọng sẽ giúp bạn đọc hiểu sâu hơn về chúng và cách phòng ngừa tốt nhất

Trần Hoàng Uyên

Trần Hoàng Uyên (Senior Manager Pharmaceutical company) là chuyên gia cấp cao với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm. Tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành Quản lý dược I tại Trường Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh và hiện đang công tác tại công ty dược phẩm. Với hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc trong ngành dược, chị Hoàng Uyên là chuyên gia cộng tác tham vấn y khoa cho danh mục blog cũng như các nội dung liên quan trên Solife. (Tran Hoang Uyen (Senior Manager Pharmaceutical company) is a senior specialist with many years of experience in the Pharmaceutical field. She graduated Bachelor of Pharmacy Management I at the University of Medicine and Pharmacy at Ho Chi Minh City and is currently working for a pharmaceutical company. With more than 10 years of experience working in the pharmaceutical industry, Ms. Hoang Uyen is a medical consultant collaborator for content on Solife's website.)