Hạ canxi máu hay tụt canxi là bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng

21.07.23 94

Hạ canxi máu là một trong những bệnh lý rất phổ biến. Vậy nguyên nhân, triệu chứng và dấu hiệu tụt canxi được nhận biết như thế nào? Cách điều trị ra sao? Cùng Solife giải đáp những thắc mắc về bệnh này dưới góc nhìn của những chuyên gia khoa học trong bài viết dưới đây. 

1. Bệnh hạ canxi máu hay tụt canxi là gì?

Bệnh hạ canxi máu, còn được gọi là tụt canxi hoặc hạ canxi máu (hypocalcemia trong tiếng Anh), là tình trạng mà nồng độ canxi trong máu giảm xuống dưới mức bình thường. Canxi là một khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý. Nó tham gia vào xây dựng và duy trì cấu trúc của xương và răng, hỗ trợ hoạt động cơ bản của cơ bắp, điện giải của tế bào tham gia và quá trình đông máu. Thiếu canxi, cơ thể sẽ gặp nhiều tác động không mong muốn như mệt mỏi, chán ăn, căng thẳng,… Vì thế, hãy cung cấp đủ canxi từ chế độ ăn uống hàng ngày. Theo khuyến nghị, người trưởng thành cần nạp khoảng 1000 mg canxi mỗi ngày. 

Bệnh hạ canxi máu hay tụt canxi là gì?

2. Nguyên nhân gây hạ canxi máu

Một số nguyên nhân gây tình trạng tụt canxi trong máu phổ biến hiện nay như:

  • Suy tuyến cận giáp: Suy tuyến cận giáp là kết quả của thiếu hụt hormone cận giáp (PTH), có thể xảy ra sau phẫu thuật cắt tuyến giáp hoặc trong các rối loạn tự miễn dịch. Suy tuyến cận giáp có thể gây hạ canxi máu và tăng phosphate máu.
  • Giả suy tuyến cận giáp: Giả suy tuyến cận giáp là nhóm rối loạn không do thiếu hụt hormone mà là do cơ quan đích kháng lại PTH. Các loại giả suy tuyến cận giáp bao gồm loạn dưỡng xương di truyền theo di truyền của Albright và các loại khác do đột biến trong protein Gs-alpha1 kích thích.
  • Thiếu hụt và phụ thuộc vào vitamin D: Thiếu hụt vitamin D có thể do chế độ ăn uống không đầy đủ, giảm sự hấp thụ do bệnh gan mật hoặc rối loạn hấp thu đường ruột. Phụ thuộc vào vitamin D có thể là kết quả của không có khả năng biến đổi vitamin D thành dạng hoạt động hoặc giảm đáp ứng của các cơ quan đích với vitamin D hoạt động.
  • Bệnh thận: Bệnh ống thận, bệnh suy thận và các rối loạn khác liên quan đến thận có thể gây hạ canxi máu bằng cách làm giảm chuyển hóa của vitamin D hoặc mất canxi qua thận.
  • Các nguyên nhân khác: Các nguyên nhân khác gây hạ canxi máu bao gồm viêm tụy cấp, sử dụng một số loại thuốc (như thuốc chống co giật và rifampin), hội chứng đói xương sau phẫu thuật hoặc điều trị cường tuyến cận giáp, và tăng phosphate máu.

Xem thêm: Canxi uống trước khi ăn hay sau khi ăn là tốt nhất?

3. Triệu chứng và đối tượng bị hạ canxi máu 

Dấu hiệu tụt canxi trong máu (hypocalcemia) ở người lớn có thể bao gồm:

  • Tăng phản xạ gân xương:
    • Nếu là Dấu Chvostek: Khi gõ vào vùng trước gờ tai ngoài khoảng 2cm hoặc dưới xương gò má, cơ mặt có thể co lại.
    • Đối với Dấu Trousseau: Khi áp lực được áp dụng lên cánh tay trong thời gian khoảng 3 phút, có thể xảy ra các cơn co rút cơ, bao gồm gập cổ tay, khớp ngón tay và duỗi các ngón tay.
  • Co giật, chuột rút: Các cơn co giật cơ bắp có thể xảy ra, thường ảnh hưởng đến các vùng như tay, chân, và mặt.
  • Rối loạn cảm giác: Cảm giác không ổn định hoặc rối loạn cảm giác có thể xảy ra trong bàn tay và bàn chân.
  • Nhịp tim đập loạn: Rối loạn nhịp tim như nhịp tim nhanh, không đều hoặc đau thắt bụng có thể là một triệu chứng của hạ canxi máu.
  • Trầm cảm: Một số người có thể trải qua tình trạng trầm cảm khi hạ canxi máu.

Đối với trẻ em, các triệu chứng có thể bao gồm tăng phản xạ gân xương (dấu Chvostek và dấu Trousseau), cơn co giật, chuột rút, tình trạng phát triển chậm, không bú sữa hoặc chán ăn.

Triệu chứng và đối tượng bị hạ canxi máu 

Xem thêm: Canxi là gì? Vai trò của canxi đối với cơ thể quan trọng thế nào?

4. Chẩn đoán tụt canxi máu

Nếu bạn có những biểu hiện của bệnh hạ canxi, để chẩn đoán chính xác hơn, cần thực hiện các bước xét nghiệm sau:

  • Đánh giá triệu chứng và tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân, bao gồm triệu chứng thần kinh điển hình, loạn nhịp tim và các triệu chứng khác.
  • Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu sẽ đo nồng độ canxi trong huyết thanh. Đồng thời, các xét nghiệm bổ sung như đo nồng độ magie, nồng độ hormone tăng trưởng tuyến giáp (PTH), nồng độ phosphate, phosphatase kiềm và vitamin D trong máu cũng có thể được yêu cầu.

Chẩn đoán tụt canxi máu

  • Xét nghiệm nước tiểu: Đo nồng độ phosphate và cAMP trong nước tiểu có thể được thực hiện khi nghi ngờ giả suy tuyến cận giáp.
  • Đánh giá chức năng thận: Xét nghiệm chức năng thận, bao gồm xét nghiệm BUN (urea nitơ của huyết thanh) và creatinin, cũng có thể được yêu cầu để đánh giá chức năng thận.
  • Xét nghiệm khác: Các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm điện giải máu, xét nghiệm chức năng gan và xét nghiệm vitamin D (bao gồm cả 25(OH)D và 1,25(OH)2D) cũng có thể được yêu cầu để loại trừ hoặc xác định các vấn đề khác có thể gây tụt canxi máu.

Kết quả của các xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán hạ canxi máu và xác định nguyên nhân gây ra nó. Đồng thời, việc định lượng canxi ion hóa trong máu cũng có thể được thực hiện để đánh giá chính xác mức độ hạ canxi máu.

Xem thêm: Hướng dẫn bổ sung canxi cho người thiếu canxi an toàn, đúng cách

5. Cách điều trị hạ canxi máu

Việc điều trị hạ canxi máu phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thường được sử dụng:

  • Cung cấp thêm canxi bằng các viên uống chứa canxi theo liều lượng được chỉ định.
  • Truyền canxi qua đường tĩnh mạch, thường được áp dụng trong trường hợp hạ canxi máu nghiêm trọng hoặc cần khắc phục nhanh chóng.
  • Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu hạ canxi máu là do một bệnh lý khác như rối loạn tuyến giáp, suy thận hoặc việc sử dụng thuốc gây hạ canxi máu, việc điều trị nguyên nhân gốc là cần thiết. Điều này có thể bao gồm sử dụng hormone tăng trưởng tuyến giáp, Vitamin Solgar Calcium Magie, Kẽm. Cần thay đổi liều lượng hoặc loại thuốc đang sử dụng, hoặc điều trị các vấn đề liên quan đến chức năng thận.
  • Điều chỉnh vitamin D: Trong một số trường hợp, hạ canxi máu có thể liên quan đến thiếu hụt vitamin D. Bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin D hoặc điều chỉnh mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời để cải thiện nồng độ vitamin D. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng thêm Vitamin D3 để bổ sung đủ lượng vitamin D mà cơ thể thiếu hụt.

Cách điều trị hạ canxi máu

  • Theo dõi và kiểm tra nồng độ canxi trong máu để đánh giá hiệu quả của điều trị. Bên cạnh đó, thực hiện điều chỉnh liều lượng thuốc và phương pháp điều trị khác dựa trên kết quả này.

Với bài viết trên, Solife hy vọng thông qua việc tìm hiểu về nguyên nhân và dấu hiệu tụt canxi, bạn đã có một cái nhìn tổng quan về vấn đề này. Tuy nhiên, để đảm bảo việc trị bệnh, hãy tham khảo ý kiến và điều trị dưới sự giám sát của bác sĩ.

Nguồn tham khảo:

https://www.msdmanuals.com/vi-vn/chuy%C3%AAn-gia/r%E1%BB%91i-lo%E1%BA%A1n-n%E1%BB%99i-ti%E1%BA%BFt-v%C3%A0-chuy%E1%BB%83n-h%C3%B3a/r%E1%BB%91i-lo%E1%BA%A1n-%C4%91i%E1%BB%87n-gi%E1%BA%A3i/h%E1%BA%A1-canxi-m%C3%A1u

Trần Hoàng Uyên (Senior Manager Pharmaceutical company) là chuyên gia cấp cao với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm. Tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành Quản lý dược I tại Trường Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh và hiện đang công tác tại công ty dược phẩm. Với hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc trong ngành dược, chị Hoàng Uyên là chuyên gia cộng tác tham vấn y khoa cho danh mục blog cũng như các nội dung liên quan trên Solife. (Tran Hoang Uyen (Senior Manager Pharmaceutical company) is a senior specialist with many years of experience in the Pharmaceutical field. She graduated Bachelor of Pharmacy Management I at the University of Medicine and Pharmacy at Ho Chi Minh City and is currently working for a pharmaceutical company. With more than 10 years of experience working in the pharmaceutical industry, Ms. Hoang Uyen is a medical consultant collaborator for content on Solife's website.)